Bjorn Carey
15 Mart 2006
Galaksinin merkezindeki manyetik kuvvetler bir nebulayı DNA şekline büktü, yeni bir çalışma bunu ortaya çıkarıyor.
Çifte sarmal şekli genelde canlı organizmaların içinde görünür, ancak bu, kozmosta ilk defa gözlendi.
Çalışmanın başındaki yazar UCLA’dan Mark Morris “Kozmik alemde daha önce bunun gibi bir şey asla görülmedi” dedi. “Çoğu nebulalar ya yıldızlarla dolu spiral galaksilerdir ya da formsuz toz ve gazın amorf kümeleridir. Gördüğümüz şey yüksek derecede düzeni gösteriyor.”
NASA’nın Spitzer Uzay Teleskobu ile yapılan bu gözlemler Nature dergisinin 16 Mart sayısında ayrıntılı olarak verildi.
DNA nebulası yaklaşık 80 ışık – yılı uzunlukta. Samanyolu Galaksisinin merkezindeki süpermasif kara delikten yaklaşık 300 ışık – yılı uzaklıkta. Nebula, kara deliğe hemen hemen dikeydir, galaksiden hızla uzaklaşıyor – yaklaşık saniyede 620 mil (saniyede 1000 km).
Galaktik merkezdeki manyetik alan hatları Dünyadakinden yaklaşık 1000 kat güçlüdür. Bunlar kara deliğe dik işlerler, ama nebulaya paraleldirler. Bilim adamları bu hatların bükülmesinin, çifte sarmal şekline neden olduğunu düşünüyor.
Kara delik zihne gelen ilk suçlu olabilirken, manyetik alan hatlarının kara deliğin bir kaç ışık yılı etrafında dönen dev gaz diskine demirlenmiş olması daha olasıdır, diyor araştırmacılar.
Morris, bunun sabit bir uca bağlı bir ipin iki iplikçiğe sahip olması gibidir, diyor. Siz iplikleri döndürürken, bunlar birbirlerinin etrafında çifte sarmal tarzında örülürler. Bu durumda, nebulanın gaz ve tozu iplikleri oluşturur.
“Bu, ipliklerin demirlendiği yerde, kara deliğin ortasında bir çubuk varmış gibidir veya haltere benzer ve etrafında dönerken, iplikleri birlikte büker” diyor Morris.
Bu işlem uzun zaman alır, çünkü disk kara deliğin etrafındaki yörüngesini yaklaşık her 10,000 yılda bir tamamlar. Ancak, bu önemli bir rakamdır. “Her 10,000 yıl, tam olarak çifte sarmallı nebulada gördüğümüz manyetik alan hatlarının bükülmesini açıklamak için gereksinim duyduğumuz şeydir” dedi Morris.
Tarif
DNA nebulası için tarif katı ancak basittir. Güçlü bir manyetik alan, dönen bir beden, ve tam yerine pozisyonlanmış materyalin nebuloz bulutu gerektirir.
Masif merkezi kara delikle hem güçlü manyetik alan hem de dönen kütleler için en iyi kaynaklardır, ve en geniş galaksiler bunlara sahip olduğu için, Morris DNA – benzeri nebulanın evrende genel olabileceğini umuyor.
“Bu konfigürasyonu, tüm bu elementler yerinde iken, gazca – zengin galaksilerde görmeyi kesinlikle bekliyorum” diyor Morris.
Ancak, şimdiki teknoloji bilim adamlarının galaksimizi gözlemelerini sınırlıyor.